Update

Het is ieder jaar weer even afwegen of ik deze website in stand houd. Er zijn maanden dat ik er niet zoveel aan doe.

Ik heb echter ontdekt dat er betrekkelijk vaak naar deze website wordt gekeken. Als ik de cijfers goed lees, haalt het aantal bezoekers de tienduizend per jaar wel. Ik ben daar wel tevreden mee. Ik dank ook voor de interesse en de belangstelling. Het stimuleert me ook weer om nog een tijdje d.v. door te gaan. Ik ben juist ook de laatste tijd weer actiever. Dat brengen de omstandigheden ook met zich mee. Zoals u weet, schrijf ik ook in het blad Bewaar het Pand. Ik wil in die artikelen mij vooral beperken tot die zaken waarover we het wel meestal met elkaar als lezerskring eens zijn. De website gebruik ik voor meer persoonlijk getinte gedachten. Zaken dus die ik niet namens het bestuur van BhP doe. Het zijn gedachten die bij mij persoonlijk leven en die ik niet overlegd heb met anderen.

In dit verband vraag ik ook aandacht voor iets anders. Er is deze maand weer eens een boek verschenen van mijn hand, getiteld: Praktizijns over geloof en psyche. Het is een behoorlijk werk geworden. Het is het derde deel in een serie over Geloof en psyche. Ik geef hier een korte beschrijving ervan weer:

 Hoe is deze uitgave ontstaan?

Ik wil u daar iets van meedelen. In enkele deeltjes, die reeds verschenen zijn, heb ik mij beziggehouden met de psychische zijde van ons leven. Vooral omdat er in onze gejaagde tijd veel mensen zijn, die innerlijk in onbalans terechtkomen. Er zijn er die onder een ontregeld gevoelsleven behoorlijk gebukt gaan. Anderen weten misschien minder bewust dat ze een psyche hebben. Bij de beschrijving van allerlei psychische zwakheden, kwam de gedachte bij mij boven dat psychische kracht en zwakheid ook voelbaar zijn in het geloofsleven bij hen die genade hebben leren kennen.

Zodoende komen we dan op het terrein van de bevinding. Wat door ons als hoog geestelijk en Goddelijk wordt gevoeld en ervaren, heeft toch ook te maken met natuurlijke en psychische structuren. Dit is zichtbaar in ons denken over de factor van het gevoelsleven. Er is een Duits gezegd dat luidt: Himmelhoch jauchzend und zum Tode betrübt. U begrijpt de bedoeling. Het gevoel is zeer wisselend. Het kent bergen en diepe dalen. Vandaag hebt u alles, morgen bent u alles kwijt. Vandaag in de kolken, morgen in de wolken. Het bevindelijke spoor is derhalve niet een vast patroon dat beantwoordt aan al onze wetten en voorstellingen. Het is niet te vergelijken met een weg, waarop ieder dezelfde boom en hetzelfde landschap waarneemt. Er is maar één richting, maar er zijn veel wegen en paden.

Het wordt uitgewerkt in wisselend gevoel, in verschillende naturen, in sterke en zwakke mensen. Het kan ook soms verwarrend zijn, het onttrekt zich aan vaste kenmerkende trekken, die bij allen dezelfde zijn. "De wind blaast waarheen Hij wil en gij hoort zijn geluid, maar gij weet niet van waar hij komt en waar hij heengaat…; alzo is eenieder die uit de Geest geboren is” (Joh.3:8). Hieruit vloeit voort dat ook zij, die de Heere vrezen, bedeeld kunnen zijn met psychische zwakheden. We komen dan op het onderwerp van dit boek: aanvechting. In deze aanvechtingen spelen allerlei factoren een rol, ook de psychische. Gelukkig heeft het werk van Gods Geest in dat alles de overhand. Maar de afweging van geestelijke en psychische vragen en het verband daartussen brengt ieder van ons tot een noodzakelijk zelfonderzoek. De schadelijke wegen zijn er vele, maar de eeuwige weg wil de Heere ons leiden en wijzen.

Ik heb eerder enkele boeken geschreven, maar dit werk viel me uitzonderlijk licht. Ik heb veel genoegen beleefd in de omgang met onze vaderen, die in dit boek aan de orde komen. Ik heb met veel vreugde en respect in hun kring mogen verkeren. Zij hebben zich, meer dan wij wellicht, veel beziggehouden met de moeizame wegen van velen van Gods volk. Zij hoorden de klachten, zij wisten er zelf ook van en zij leren ons daar ook (meer) bij stil te staan. Jakob sprak over zijn tedere kinderen en de zogende schapen en koeien, die niet mochten worden afgedreven. Deze geschiedenis heeft ook implicaties voor het pastoraat. Het onderwerp wordt door de auteurs verschillend benaderd. Verreweg de meesten van de schrijvers over dit onderwerp bieden vooral troost in aanvechtingen. Zij verklaren dat allerlei vijandige en goddeloze bewegingen in ons binnenste juist laten zien dat we delen in Gods genade. U bent immers gevoelig over uw ongevoeligheid. Zo bijvoorbeeld Saldenus en Wilhelmus a Brakel.

Dit wordt nader geadstrueerd met sommige veronderstellende vragen: U bent toch onrustig hierover? Dat heeft een onbekeerd mens in die mate niet. Mannen als Brakel en anderen nemen zulke veronderstellingen op een suggestieve manier aan. Zij zijn geneigd de mensen te veel goeds in de schoenen te schuiven? Of dient dat als een ingebouwde zekering: als u zo bent en dus gevoelt, is het goed met u.

Deze methodiek is zeer gewenst voor diegenen die behoren tot de psychisch zwakken. Zij hebben vooral te maken met angst. Het is bekend dat angst juist oproept, waarvoor we bang zijn. Het is ook gepast voor hen die lijden aan chronisch zelftwijfel (het minderwaardigheidsgevoel). Of denk aan de verlammende werking van een schuldcomplex, wat weer iets anders is dan schuldbesef. Zij werken door deze kwalen zichzelf in de put. Deze mensen moet bijgebracht worden dat hun negatieve gedachten over zichzelf niet terecht zijn. Zodoende zijn zij zelf de oorzaak van alle ellende, hoewel zij dat niet willen en ook niet kunnen voorkomen. We zouden kunnen denken dat genade al deze kwalen laat verdwijnen. Maar dat is Bijbels niet te onderbouwen. Paulus en Timotheüs behielden hun natuur en karakter. Denk ook aan menen als Luther en Bunyan. Dus is het pastoraat van Saldenus e.a. uiterst gepast.

Maar er hapert wel iets. Dat ligt in de ingebouwde voorwaarde. Men is pastoraal uiterst bewogen met de hoorders, de aangevochtenen. Scherp onderscheid wordt niet geboden. De hoorder moet toch zelf nog wel kunnen uitmaken of hij inderdaad op de rechte manier bewogen is. Hier blijven vragen.

Waarom? Het typerende van de doelgroep is juist dat zij zulke positieve aspecten bij zichzelf niet waarnemen. Denk aan de ui. Zijn er ziekte plekken, dan blijft er van de ui niet veel over als u de aangetaste ringen wilt verwijderen. Er blijft niets goeds over. Alles is aangevreten door de kwaal van de zonde. De toegepaste benadering is als ondersteuning wel goed, maar als fundament, als laatste zekerheid, kan het niet dienen. Bij deze zielen geeft deze aanpak geen onomstotelijke vastheid.

Bij een andere groep werkt het nog weer anders. Er zijn er ook die feitelijk niet in volle ernst deze gebreken betreuren, al denken zij dat wel. Hier werkt deze benadering gemakzucht in de hand. Gaan we te ver hiermee, dan gaan we deze ongestalten gewoon vinden. En dat werkt dan juist weer verval en achteruitgang in de hand. Bij deze schrijvers komen daarna ook vermaningen aan de orde. Ze waarschuwen tegen een dreigende verslapping. Daarom geen werkzaamheden nalaten! Dat maakt hun behandeling ook weer meer compleet en behoedzaam.

En tenslotte komen zij allen uit bij het geloof in Christus. Als er dan helemaal niets aan houvast in u is, dan kunt u en mag u toch tot Christus gaan? Steun niet op uw gevoel, maar tracht te leven uit het geloof.

Zo verloopt ongeveer de weg die door deze oudvaders wordt gewezen. Hun algehele behandeling en therapie zijn van onschatbare waarde, als we deze overwegingen in het oog houden. Hun raad kan voor veel gelovigen heilzaam en onderwijzend zijn. 

Ik wil vooraf ook enkele zaken vaststellen:

Dit boek bevat niet de resultaten van een studie, hooguit enkele conclusies uit een onderzoek; de bedoeling is zuiver meditatief. Geen theologisch diepgravende studie, maar een bloemlezing uit een enkel geschrift.

Het is dus ook niet zo dat we nu in de onderhavige hoofdstukken een afgeronde opvatting lezen van onze oudvaders. Het zijn weinig meer dan incidentele weergaven. Maar het is natuurlijk wel een wezenlijk onderdeel van hun gehele ouvre. Het is verder niet de bedoeling dat de lezer het achter elkaar uitleest. Lees een enkel hoofdstuk ter ondersteuning van uw persoonlijke beleving; probeer dat te verwerken en neem de overige delen daarna weer gedoseerd tot u. 

De keuze van deze auteurs is vrij willekeurig. Niet alle werken zijn te achterhalen en dat beperkt de keuze. Ik had geen universiteitsbibliotheek bij de hand. Ik heb een indeling toegepast, die grotendeels de varianten weergeeft die er op dit terrein te vinden zijn. Aanvechtingen hebben te maken met invloeden die uitgaan van God (en Zijn wet), van de duivel, van de zonde, van de eigen psychische zwakheden. Globaal kan deze indeling goede diensten bewijzen. Minder voor de hand liggend is het na te gaan in welke sector deze schrijvers zijn onder te brengen. Bij sommige van hen werd dat niet strikt duidelijk; een enkel aanknopingspunt moest dan de doorslag geven. Mijn wens is dat u er enig onderwijs in zult aantreffen. Ik acht me gelukkig dat ik zelf die onderwijzer niet bepaald hoef te zijn, maar dat ik mag doorgeven wat bekwame Godgeleerden hierover gedacht en geschreven hebben.

Deze boeken zijn uitgegeven door De Schatkamer in Rumpt. Als u de website bekijkt, zult u er heel veel goede titels vinden. Men werkt niet zozeer met advertenties; publicaties worden op de website aangekondigd.

Ik teken hier verder nog bij aan dat deze boeken gericht zijn op een bepaald publiek. Allereerst op diegenen die te worstelen hebben met psychische nood in het algemeen (deel 1 en 2). In de tweede plaats op diegenen, die in hun persoonlijk geloofsleven met veel bestrijding te maken hebben (deel 3). Overigens meen ik dat iedere gelovige met aanvechtingen te maken krijgt. Dit laatste deel vooral heeft me heel veel vreugde en voldoening gegeven. Het heeft mijn kennis van onze Oude Schrijvers vergroot, maar het gaf me ook het gevoel in een geestelijke apotheek te zijn binnen getreden. Ik hoop dat velen er iets in mogen vinden waardoor het Koninkrijk van God wordt gebouwd en pelgrims onderwijs ontvangen op de weg ten leven.

Veenendaal, november 2020